Z ogromną radością i uznaniem Międzynarodowy Komitet Oświęcimski przyjął tegoroczną decyzję Komitetu Noblowskiego o przyznaniu literackiej Nagrody Nobla angielskiemu pisarzowi Kazuo Ishiguro.
Wiceprzewodniczący wykonawczy Komitetu, Christoph Heubner, podkreślił w Berlinie:
„W dziele Kazuo Ishiguro centralną rolę odgrywa zawsze kwestia osobistej winy w obliczu niemocy społeczeństwa, winy ustanawiającej odpowiedzialność i pamięć za siłę napędową ludzkiego współistnienia. Kilka lat temu Kazuo Ishiguro na zaproszenie Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego odwiedził Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau. Wspomnienia ocalonych i wrażenia wyniesione z Birkenau głęboko go poruszyły, prowokując pisarza do zadawania nam wielu osobistych pytań. O tym wszystkim, z perspektywy człowieka należącego do pokolenia urodzonego po wojnie, dyskutował wielokrotnie publicznie. Kazuo Ishiguro w swych książkach niezwykle przyczynił się do uwidocznienia procesu pamięci, poruszając tym czytelników na całym świecie i proponując im podróż do samych siebie”.
W dniu 6 października 1999 roku brytyjski pisarz Kazuo Ishiguro na zaproszenie Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego odwiedził Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau.
Pomysł zaproszenia pisarza pojawił się po lekturze jego książki „Malarz świata ułudy”. W powieści tej Ishiguro przedstawia uwikłanie starzejącego się malarza w agresywny japoński patriotyzm oraz japońskie narodziny militaryzmu i politykę ekspansji w czasie II wojny światowej, a także powojenne refleksje i próby rozrachunku z własną przeszłością w obrębie swej rodziny.
O tych i wielu innych kwestiach Ishiguro dyskutował wieczorem 6 października 1999 roku z Christophem Heubnerem, Leszkiem Szusterem i szeregiem polskich gości Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu. Żaden z obecnych nie podejrzewał, że Kazuo Ishiguro 18 lat później – niemal dokładnie tego samego dnia – uhonorowany zostanie literacką Nagrodą Nobla.
O swoich refleksjach na temat pobytu w Miejscu Pamięci Auschwitz-Birkenau, który bardzo go poruszył, Ishiguro opowiedział w marcu 2000 roku Suzie Mackenzie, dziennikarce „The Guardian”:
Last autumn, Ishiguro received an invitation to visit Auschwitz from the International Auschwitz Committee, set up by survivors after the war to preserve its memory and to teach future generations what had occurred there. And though he receives many invitations, and declines most of them, he decided to accept. He discovered there that the organisation had reached a crisis point: a lot of the people who had experienced the camp are very old, and a time will come when there will be no survivors to impart their memory to the young. The Auschwitz Committee had invited Ishiguro as part of its initiative to become a wider intellectual and cultural centre, to apply the experience of the past to contemporary situations such as Kosovo. They have recognised that they have got to change, Ishiguro says, or there is the danger that the memory will have no more relevance for future generations than the Napoleonic Wars do for us. "We may remember the Holocaust, but in some superficial Guy Fawkes Night sort of way. We will forget in the profound sense. The deeper questions will be lost."
As he has got older, this realisation has concerned him more. "For me, it is a part of the ageing process. I have begun to feel the burden of remembering - the last war, the cold war. It is falling now to our generation. Even though we didn't live through it, we grew up in the shadow of it and the fears that came out of it." For the first time in a century, we have leaders who did not experience a war directly. "That is a worry, because the sad fact is that we all know how easy it is to send people to war." And, as he says, some who will be eligible to vote in the next election probably won't remember a time before the Berlin Wall came down. "There is a generation after us who have never known a war. It doesn't puzzle me at all that the far right in Europe can pick up votes with the young. Or that those of us in middle age are more wary."
Of course, we have been lucky. "It seems a staggering fluke that a group of us who happen to live in a little corner of Europe have escaped disasters. If you look through history this doesn't happen often." It reminds him, he says, of a scene in a Buster Keaton film where two huge barn doors fall down either side of him, just missing him, And he walks off blissfully unaware. "There is a bunch of us just like that. And I don't know if this luck can hold out."
