26.1.2010

Przemówienie powitalne kanclerz Niemiec pani dr Angeli Merkel na spotkaniu z ocalałymi z holokaustu i praktykantami w Urzędzie Kanclerskim w dniu 26 stycznia 2010 r.

Szanowny Panie Flug,
szanowni Państwo,
drodzy Praktykanci,

cieszę się bardzo, że są Państwo dziś tutaj w Urzędzie Kanclerskim i że mogę Państwa powitać. Państwa projekt jest naprawdę jednym z najbardziej doniosłych i wyjątkowych przykładów kultywowania pamięci. Wszyscy jesteśmy do tego zobligowani po tym załamaniu cywilizacyjnym, jakim był Holokaust. Niemcy powinni czuć się nieustająco odpowiedzialni za tę część naszej historii. Jestem głęboko przekonana, że tylko pod tym warunkiem możliwe jest kształtowanie naszej przyszłości. I dlatego też ponosimy odpowiedzialność za to, by pamięć ofiar była przekazywana z pokolenia na pokolenie.

Wracam właśnie z konferencji prasowej z izraelskim Prezydentem, podczas której powiedziałam, i chciałabym to powtórzyć raz jeszcze tutaj, że elementem racji stanu mojego kraju jest ponoszenie tej odpowiedzialności, a także ponoszenie współodpowiedzialności za istnienie i przyszłość Izraela. W tym kontekście istotna jest podjęta przed kilkoma tygodniami przez rząd federalny i poszczególne landy decyzja o przekazaniu międzynarodowej Fundacji Auschwitz Birkenau 60 milionów euro. Odsetki od tego kapitału mają zapewnić trwałe, a nie tylko doraźne utrzymanie tego miejsca pamięci.

Jednak samo to nie wystarczy. Chodzi także o to, by było szerokie zaangażowanie całego naszego społeczeństwa w to, by pamięć kultywowana była nie tylko przez nielicznych, lecz by była on jak najszerzej rozpowszechniona w naszym społeczeństwie jako żywy element. Nie możemy wszystkiego zarządzić, nakazać czy też ukształtować z poziomu państwa, i właśnie dlatego projekt taki jak Wasz jest tak ważny.

Projekty takie jak ten Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego i spółki Volkswagen AG są w zasadzie czymś w rodzaju obietnicy złożonej ofiarom: Nigdy nie o was zapomnimy. Przesłanie „nigdy więcej” musi nie tylko wpisać się w umysły, ale musi także żyć w ludzkich sercach. Wierzę, że w przypadku praktykantów, którzy są dziś tutaj, tak właśnie się stało. Dla nich to nie tylko kwestia rozumu, ale także kwestia serca. Przypuszczam, że nieprędko zapomnicie o doświadczeniach, jakie zdobyliście podczas swojej pracy w ramach projektu w Miejscu Pamięci Auschwitz. I wierzę, że dzięki temu zyskacie siłę, by rozmawiać o tym z innymi, jeżeli zapytają Was, co tam robiliście, i czy to było dobre i ważne, i że stanie się to głosem przeciwko zapomnieniu i za pokojowym współżyciem między ludźmi, obojętnie skądkolwiek pochodzą.

Także takie doświadczenia są dziś naturalnie związane ze świadectwami tamtych czasów. Niezwykle istotną rolę odgrywają przy tym przekazy byłych więźniów jako świadków prawdy, jako tych, którzy napominają i skłaniają do pojednania. Dla mnie z kolei poruszającym przeżyciem był przed kilkoma dniami, podczas drugich niemiecko-izraelskich konsultacji rządowych, pobyt z izraelskim premierem Netanjahu i dużą częścią jego gabinetu w Miejscu Pamięci pod pomnikiem poświęconym pamięci Holokaustu tutaj, w centrum Berlina. My wszyscy potrzebujemy wciąż na nowo takich przeżyć, aby także móc o tym rozmawiać z innymi.

Szanowni Panowie, droga Pani Haber, mimo lub też właśnie z powodu niewysłowionego cierpienia, jakiego doznaliście, sami nie stroniliście od wysiłków, by zachować pamięć, nie tylko ją zachować, ale także przekazywać dalej. Chciałabym podziękować Wam za to, że to zrobiliście, bo myślę, że nie zawsze łatwo przychodzi nauczyć się mówić, dzielić się takimi strasznymi wspomnieniami z młodymi ludźmi, którzy mają przekazać to dalej. To absolutnie nie jest oczywiste i dlatego chciałabym również od siebie złożyć Wam serdeczne podziękowania za to, że wyciągnęliście rękę, że powiedzieliście: „Dla lepszej przyszłości jesteśmy gotowi mówić o tych strasznych rzeczach, które przeżyliśmy”.

Praktykantom chciałabym powiedzieć: Cieszcie się i bądźcie dumni z tego, że mogliście współpracować przy takim projekcie. Nie zapomnijcie o odpowiedzialności za historię, gdy później znów będziecie robić coś innego, lecz szukajcie zawsze kontaktu z historią. To dobrze nam robi i daje nam siłę, by nie powtórzyły się okropności z przeszłości. Gdy z przemierzając się nasz kraj rozglądniemy się uważnie, dostrzeżemy wiele takich projektów w różnych miejscach, również takich jak kamienie pamięci, które stale przypominają nam o tym, co było. Dzięki swojemu projektowi, który ja uważam rzeczywiście za wzór, także Wy możecie powiedzieć: przyczyniliśmy się do tego, by nie zapomniano, lecz by z pamięci rosła siła.

Dziękuję serdecznie.