Jest to potężny sygnał przeciwko zapomnieniu: w Oświęcimiu otwarto dla publiczności wystawę cyklu obrazów „Birkenau” malarza Gerharda Richtera. Cztery światowej sławy dzieła artysty można teraz oglądać w specjalnie w tym celu wybudowanym pawilonie wystawienniczym.
Cztery obrazy, które Gerhard Richter zestawił pod tytułem „Birkenau”, nawiązują do jedynych, potajemnie wykonanych fotografii mordu dokonanego na ludności żydowskiej w Auschwitz. Zdjęcia zostały wykonane w obozie Auschwitz II-Birkenau, w pobliżu krematorium i komory gazowej nr 5, przez członków żydowskiego Sonderkommando z obozu Auschwitz II-Birkenau. Fotografie zostały przemycone z obozu i trafiły w ręce polskiego ruchu oporu.
Koncepcja wystawy Gerharda Richtera zakłada, że cykl zdjęć zostanie uzupełniony czteroczęściowym szarym lustrem umieszczonym naprzeciwko zdjęć. Jest to koncepcja, którą Gerhard Richter prezentował w Berlinie, Nowym Jorku, Moskwie, Dreźnie i innych miastach.
Gerhard Richter pragnął, aby koncepcję tą zrealizować również w Oświęcimiu. Pawilon wystawienniczy zbudowany został specjalnie i wyłącznie dla jego prac. Dzieła prezentowane w Oświęcimiu podarowała Międzynarodowemu Komitetowi Oświęcimskiemu fundacja Gerhard Richter Art Foundation. W katalogu dzieł Gerharda Richtera mają numery CR 958 1-12.
Cykl „Birkenau” uważany jest za jedną z najważniejszych grup prac kolońskiego artysty. Richter wielokrotnie je przemalowywał i zmieniał motywy. Cztery prezentowane obrazy utrzymane są w czerni, szarości, czerwieni i zieleni.
Christoph Heubner, wiceprezydent wykonawczy Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, zwrócił się jakiś czas temu do Gerharda Richtera z zapytaniem, czy mógłby sobie wyobrazić wystawę swego cyklu malarskiego „Birkenau” w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu. Na to zapytanie Gerhard Richter od samego początku odpowiedział z wielkim zainteresowaniem i uwagą.
Po tym, jak Gerhard Richter i Christoph Heubner, w kontakcie z kierownictwem Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży, przeanalizowali różne lokalizacje dla planowanej wystawy w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży, stawało się coraz bardziej jasne, że koncepcja wystawy może zostać zrealizowana tylko w budynku stworzonym specjalnie do tego celu. Richter od samego początku brał udział w dyskusji na temat tego, jak mogłaby wyglądać koncepcja architektoniczna „jego” budynku wystawienniczego w Oświęcimiu, oddalonego zaledwie o kilka kilometrów od miejsca, w którym powstały fotografie. Następnie Gerhard Richter przedstawił zdecydowanie architektoniczny projekt pawilonu wystawienniczego, w którym miałaby się znaleźć fotoedycja jego obrazów, czteroczęściowe szare lustro oraz cztery kopie oryginalnych fotografii: w ten sposób w Oświęcimiu powstał pierwsze „totalne dzieło sztuki” w dorobku artysty.
Idea pawilonu wystawienniczego Gerhard Richter BIRKENAU w Oświęcimiu została opracowana w 2020 r. przez Christopha Heubnera wraz z Gerhardem Richterem i Sabine Moritz-Richter we współpracy z Międzynarodowym Komitetem Oświęcimskim, Fundacją na rzecz Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu, dyrektor Joanną Kleczar-Deodat i dyrektorem Albertem Szalasem oraz miastem Oświęcim. Projekt architektoniczny Gerharda Richtera był nadzorowany i realizowany przez architekta Edwina Heinza - GMS Architekten PartGmbH Isny/Allgäu oraz biuro architektoniczne Susul&Strama Architekci Oświęcim.
Budowa pawilonu wystawienniczego Gerhard Richter BIRKENAU możliwa była dzięki darowiźnie firmy Volkswagen AG, która potwierdziła swoje wieloletnie zaangażowanie polityczne i edukacyjne na rzecz Muzeum i Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży.
Pawilon wystawienniczy Gerhard Richter BIRKENAU otwarty został 9 lutego 2024 r., w dniu 92. urodzin artysty, przez Wolfganga Schmidta, szefa Urzędu Kanclerskiego i federalnego ministra ds. zadań specjalnych, wraz z Danielą Cavallo, przewodniczącą koncernowej Rady Zakładowej i ogólnej Rady Zakładowej Grupy Volkswagen AG jako przedstawicielem koncernu oraz Marianem Turskim, ocalonym z Auschwitz i przewodniczącym Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, a także Sabine Moritz-Richter, żoną artysty, Januszem Chwierutem, prezydentem Miasta Oświęcim i Krzysztofem Kleczarem, wojewodą małopolskim.
Dla Christopha Heubnera otwarcie wystawy było spełnieniem wieloletniego zamiaru wzmocnienia pozycji miasta Oświęcim w codziennym współistnieniu przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz uświadomienia, że światowa artystyczna konfrontacja z Auschwitz i Zagładą ciągle zaczyna się od nowa i znajdzie swoje miejsce także i tutaj.
Zdjęcia z uroczystości otwarcia wystawy
