Berlin/Kolonia. Międzynarodowy Komitet Oświęcimski (MKO) uhonorował malarza Gerharda Richtera w jego pracowni w Kolonii jako „artystę, Niemca i obywatela” i wręczył mu statuetkę odwróconego „B”, symbolu oporu w obozie koncentracyjnym i obozie zagłady Auschwitz.
Statuetkę wręczył mu Marian Turski, 97-letni ocalony z Auschwitz i przewodniczący MKO. W ten sposób Komitet podziękował światowej sławy artyście za przekazanie MKO czterech obrazów z cyklu „Birkenau” na stałą wystawę w Oświęcimiu i uhonorował go za jego trwające przez całe życie zaangażowanie.
Odwrócona litera „B” przypomina o akcie oporu, którego dokonali więźniowie Auschwitz: Potajemnie umieścili tę literę odwrotnie w napisie „Arbeit macht frei”, gdy otrzymali od SS rozkaz zespawania napisu. „To była jedyna rzecz, jaką mogli zrobić w swojej bezradności, złości i gniewie” – powiedział Christoph Heubner, wiceprezydent wykonawczy MKO. Co dziwne, nigdy tego nie odkryto. Z tej litery francuska artystka Michèle Déodat stworzyła około 15-centymetrową rzeźbę, wykonywaną przez uczniów szkół zawodowych koncernu Volkswagen w ramach projektów, podczas których zajmują się zbrodniami nazistowskimi, w szczególności Auschwitz. Przed Gerhardem Richterem otrzymał ją m.in. król Anglii Karol III (jeszcze jako książę Karol).
W swoim przemówieniu 97-letni prezes MKO Marian Turski podkreślił znaczenie abstrakcyjnej sztuki Richtera dla pogodzenia się z traumą własnego pobytu w obozach. Ocalony z Auschwitz Polak żydowskiego pochodzenia stwierdził, że obrazy Richtera otworzyły przestrzenie, w których ocaleni mogli skonfrontować się ze swoimi wspomnieniami.
Richter przygotowuje obecnie wspólnie z MKO wystawę czterech obrazów z cyklu „Birkenau” w specjalnie zaprojektowanym przez siebie muzeum na terenie Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu. Richter namalował cztery obrazy na podstawie zdjęć obozu Birkenau wykonanych potajemnie przez więźniów w czasie masowego mordu. Nie chciał ich sprzedawać i dlatego cieszył się, że dzięki inicjatywie Christopha Heubnera będą one w przyszłości pokazywane w miejscu, do którego należą, jak powiedział Richter podczas ceremonii wręczenia nagrody.
Ze względu na to, że pochodzi z Drezna jak i ze względu na los swojej ciotki, zamordowanej w ramach nazistowskiego programu eutanazji, Gerhard Richter zawsze zajmował się zbrodniami nazistowskimi. Dlatego Międzynarodowy Komitet Oświęcimski uhonorował go nie tylko jako artystę, ale także wyraźnie jako Niemca i krzewiciela wiedzy, jako „obywatela”, powiedział Christoph Heubner.
W kolońskiej pracowni Gerharda Richtera Marian Turski okreśił sztukę jako możliwego zbawcę dla ocalonych. „Stwierdzenie filozofa Theodora W. Adorno, że po Auschwitz nie można już pisać poezji, jest błędne” – powiedział Turski. „Poezja, muzyka i malarstwo dają nam, ocalonym, przestrzeń do pogodzenia się z tym, co się stało. Doświadczyłem tego również osobiście dzięki pracom Gerharda Richtera.”
